Beleid op maat van burgers, niet op maat van bouwpromotoren

Naar aanleiding van Batibouw maakte Ruimte Vlaanderen een rapport waaruit een blijkt dat in 2014 amper 1855 vergunningen voor verkavelingen werden uitgereikt. Dat is het laagste aantal sinds 1962. Dat lijkt op het eerste gezicht een goede evolutie, maar er zullen bijkomende maatregelen nodig zijn om de verdere aantasting van de open ruimte een halt toe te roepen.

Verschillende media spraken van onmiddellijk het ‘einde aan de verkavelingen’. Maar klopt dit wel? Er gebeuren nog steeds nieuwe, grootschalige ontwikkelingen in woon- en woonuitbreidingsgebieden, die in mijn ogen toch als een verkaveling gerekend moeten worden.

Komt dat misschien doordat men de laatste jaren veel meer gebruikmaakt van een bouwvergunning voor groepswoningbouw in plaats van een traditionele verkavelingsaanvraag? Dat wordt niet meegenomen in de statistieken, hoewel het ruimtelijke resultaat hetzelfde is. Er zijn nog andere vaststellingen in de studie, zoals een stijging van het aantal vergunningen voor renovatie ten nadele van nieuwbouw, en een verdere toename van het aantal appartementen ten nadele van nieuwe grondgebonden woningen.

‘Verappartementisering’

Opmerkelijk is de toename van het aantal appartementen, een trend die zich volgens de analyse ook meer en meer manifesteert in landelijk gebied en in buitengebied. Dat leidt tot een soort ‘verappartementisering’ van onze landelijke dorpskernen.

We moeten meer inzetten op verdichting en inbreiding, om op die manier de open ruimte en het groen dat ons rest te beschermen. Maar we moeten ook aandacht hebben voor de levenskwaliteit. Te veel appartementen kunnen leiden tot een schaalbreuk in landelijke kernen. We zien ook dat bestaande woningen in onze lintbebouwing – dus buiten de kernen – stelselmatig vervangen worden door kleinschalige appartementen, op plaatsen zonder voorzieningen en met een loutere autobereikbaarheid. Die ‘verappartementisering’ zorgt bovendien voor een stijging van de vastgoedprijzen in het landelijke karakter, wat opnieuw leidt tot verdere verdichting en appartementen.

De lokale besturen zijn bevoegd voor de ruimtelijke ordening in hun gemeente, maar zoals ik reeds aantoonde worden ze hierin niet altijd geholpen door de provincies.
De Vlaamse overheid werkt nu aan het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, dat de richting zal aangeven voor de ruimtelijke ordening van morgen. Het is de bedoeling om de lokale besturen nog meer instrumenten te geven. Maar het is ook zinvol de goede praktijken te delen en te verspreiden.

Leefkwaliteit primordiaal

De bouwgrond in Vlaanderen is schaars. Sommigen hebben slechte bedoelingen om botweg te maximaliseren, waarbij ook de leefkwaliteit van de landelijke gemeenten eronderuit gehaald wordt. We hebben nood aan een kader waarop de lokale besturen zich kunnen baseren. We moeten de landelijke gemeenten steunen om te vermijden dat ze ten prooi vallen van enkele megalomane projectontwikkelaars met slechte bedoelingen.