Dreigt er een waterblack-out?

Na een black out in de elektriciteitsvoorziening,  doemde vorige week het beeld op van kraantjes waar geen water meer uitkomt. De waarheid is genuanceerder.

Voor alle duidelijkheid: een mogelijke water black out, zoals minister Schauvliege (CD&V), het verwoorde is allerminst voor morgen. Maar, we moeten wel dringend het beleid bijschaven indien we een doemscenario willen vermijden. Het Rekenhof uitte in een rapport over de grondwatervoorraden in Vlaanderen felle kritiek op het gevoerde beleid.

Moet er nog regen zijn?

Vlaanderen telt rond de 200 regendagen per jaar en het feit dat we in Vlaanderen mogelijk te kampen zullen krijgen met waterschaarste klinkt dan ook zeer paradoxaal. Maar niets is minder waar. Er zijn verschillende oorzaken. Onder andere de grote bevolkingsdichtheid, waardoor het beschikbare water over veel inwoners moet worden verdeeld. Ook de verharding van Vlaanderen speelteen rol. Door al deze autostrades en parkings krijgt het regenwater niet de kans om in de grond in te sijpelen, maar vloeit het regenwater op veel plaatsen rechtstreeks naar de riolering. Daarnaast blijven we gewoonweg ook veel te veel water oppompen. Beleidsmaatregelen zijn dus nodig.

Vergunningen, heffingen en grijswater

Het grondwaterbeleid in Vlaanderen is gestoeld op drie pijlers die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: het vergunnen van debieten, het opleggen van heffingen en het hergebruik van water. En het is vooral in die laatste pijler dat de Vlaamse Overheid beleidsmatig tekort geschoten heeft.

Het Rekenhof haalde tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement aan dat het wankele juridisch kader voor onzekerheid zorgde. Zowel voor wie een vergunning aanvraagt als voor de overheid. Ook het zogeheten grijswaterbesluit was geen rendabel verhaal. Grijswater slaat op licht verontreinigd afvalwater dat afkomstig is van huishoudelijke handelingen, maar dus nog perfect gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld het doespoelen van een wc.

Vlaanderen beloofde 60 miljoen euro voor het grijswaterbesluit uit te trekken, maar er werd maar 5 miljoen euro gespendeerd. De vraag kan gesteld worden of de verhoopte resultaten met dit gerealiseerd budget wel gehaald konden worden.

Industrie deed al inspanningen

Minister Schauvliege haalde in de pers ook uit naar de industrie en wees deze aan als de voornaamste oorzaak van het grondwaterprobleem. Onterecht, zo blijkt uit het rapport van het Rekenhof. In de industrie werd namelijk een daling -45,4% opgetekend terwijl de vergunde debieten in de landbouw toenamen met 18,3%. De vergunde debieten daalden dus zeer sterk in de industrie, terwijl de vergunde debieten in de landbouw  toenamen.

De industrie, die volgens het Rekenhof ‘procentueel de grootste inspanningen leverde’,  met de vinger wijzen is dus niet correct. Wil dit zeggen dat de industrie geen inspanningen meer moet leveren? Allerminst.

Nu ingrijpen

Het is van belang dat we ingrijpen terwijl het nog kan. In Vlaanderen wordt te veel grondwater oppompt ten opzichte van de herstellingscapaciteiten. Grondwaterreserves doen er jaren over om te herstellen. Dat er in de toekomst minder moet opgepompt worden is dus logisch. Daarnaast komt dat Vlaanderen veel grondwater importeert, wat maakt dat we dus afhankelijk zijn van andere regio’s.

De vraag naar water zal de volgende jaren alleen maar toenemen, terwijl het aanbod aan grondwater in Vlaanderen is nu reeds beperkt. Als het aanbod daalt, maar de vraag toeneemt is het logische gevolg dat ook de prijs zal stijgen.

Water is kostbaar

Momenteel wordt er gewerkt aan een waterwetboek om de versnippering in de wetgeving teniet te doen en te bundelen. We mogen in Vlaanderen absoluut niet nalaten om in te zetten op het hergebruik van deze kostbare grondstof. Daarbovenop moeten we ook inzetten op sensibilisering, want water als grondstof is absoluut geen evidentie. Het is dan ook van belang dat we inzetten op sensibilisering bij alle gebruikers, zonder één bepaalde groep te viseren.  Want in tegenstelling tot wat de berichtgeving doet vermoeden, vloeit 2/3 van het water dat in Vlaanderen opgepompt wordt namelijk naar de drinkwatermaatschappijen.

Er wordt in Vlaanderen nog te veel water verspild. We moeten zorgzaam omspringen met deze belangrijke grondstof én het gebruik van grijswater en regenwater in ons dagelijks doen en laten introduceren.

Zoals vaak is het ook hier een en/en verhaal. De vergunde debieten en de heffingen kunnen en mogen niet losgekoppeld worden van het hergebruik van water. Ook hier moeten we de kringloop trachten te sluiten. En liefst zo snel mogelijk.